ปัจจุบันการเที่ยวญี่ปุ่นกำลังเป็นเทรนด์ที่มาแรงสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติ ทั้งด้วยบรรยากาศที่ปลอดภัย บ้านเมืองเป็นระเบียบ ธรรมชาติสวย อาหารอร่อย และมีการเดินทางที่สะดวกสบาย แต่สิ่งหนึ่งที่หลายคนอาจยังไม่รู้คือเรื่อง มารยาทญี่ปุ่น ที่ละเอียดอ่อนมาก ๆ จนเป็นเอกลักษณ์ที่ทำให้ประเทศนี้แตกต่างจากที่อื่นเลยก็ว่าได้
การเข้าใจและปฏิบัติตามมารยาทเหล่านี้ไม่เพียงช่วยให้ทริปของคุณราบรื่น แต่ยังทำให้ชาวญี่ปุ่นรู้สึกประทับใจและเคารพนักท่องเที่ยวอีกด้วย และวันนี้ ในฐานะผู้เชี่ยวชาญเรื่อง ทัวร์ญี่ปุ่น อย่าง TravelZeed จึงขอพาคุณมารู้จัก มารยาทพื้นฐานที่ควรรู้ก่อนเที่ยวญี่ปุ่น รับรองว่า อ่านง่าย และนำไปใช้ได้จริงทุกสถานการณ์ด้วยนะ
ทำไมต้องเรียนรู้มารยาทก่อนเที่ยวญี่ปุ่น?
ประเทศญี่ปุ่นเป็นสังคมที่ให้ความสำคัญกับ ความเป็นระเบียบ ความเงียบ ความสะอาด และการเคารพพื้นที่ร่วมกัน เป็นอย่างมาก ทุกพฤติกรรม ทุกสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ล้วนมีความหมายและสะท้อนถึงการให้เกียรติผู้อื่น สำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติอย่างเรา โดยเฉพาะคนไทยที่คุ้นกับสังคมแบบเป็นกันเอง อาจต้องปรับตัวเล็กน้อย เพื่อให้เข้ากับวัฒนธรรมญี่ปุ่นที่ละเอียดอ่อนกว่าหลายประเทศในเอเชีย
สิ่งสำคัญคือ มารยาทญี่ปุ่น ไม่ใช่แค่กฎหรือข้อห้าม แต่เป็น “แนวคิด” ที่เน้นความใส่ใจและรอบคอบในการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่นในพื้นที่สาธารณะ และเมื่อเข้าใจภาพรวมนี้ คุณจะมองเห็นชัดขึ้นว่า
- ทำไมญี่ปุ่นจึงครองใจนักท่องเที่ยวทั่วโลก
- ทำไมเมืองถึงสะอาดและเป็นระเบียบจนคนไทยอยากกลับไปซ้ำ
- และทำไมเราจึงควรให้ความสำคัญกับมารยาทมากขึ้น โดยเฉพาะหลังยุคโควิดที่จำนวนนักท่องเที่ยวเพิ่มขึ้นอย่างมหาศาล
9 มารยาทพื้นฐานที่ควรรู้ ก่อนไปเที่ยวญี่ปุ่น
1. พูดคุยด้วยน้ำเสียงเบา โดยเฉพาะบนรถไฟหรือพื้นที่สาธารณะ
ญี่ปุ่นขึ้นชื่อเรื่องการให้เกียรติผู้อื่น ผ่านการใช้เสียงเบา ไม่ว่าจะบนรถไฟ ลิฟต์ ร้านสะดวกซื้อ หรือแม้แต่การเดินตามถนน คนญี่ปุ่นหลีกเลี่ยงการใช้เสียงดังโดยไม่จำเป็น ในรถไฟ โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ ๆ เช่น โตเกียว โยโกฮาม่า หรือโอซาก้า คุณจะพบว่าผู้คนเงียบจนได้ยินเสียงรถไฟชัดมาก การคุยเสียงดังหรือหัวเราะดังถือว่าเสียมารยาททันที
2. หลีกเลี่ยงการคุยโทรศัพท์บนรถไฟ และตั้งมือถือเป็นโหมดสั่น
ในประเทศญี่ปุ่น ความเงียบ บนรถไฟ ถือเป็นมารยาทพื้นฐานที่สำคัญมาก การคุยโทรศัพท์ระหว่างโดยสารจะถูกมองว่าเป็นการรบกวนผู้อื่นทันที เพราะพื้นที่ในขบวนรถไฟถือเป็นพื้นที่สาธารณะที่ทุกคนต้องใช้ร่วมกัน ดังนั้น นักท่องเที่ยวควร ตั้งโทรศัพท์เป็นโหมดสั่น ทุกครั้งก่อนขึ้นรถไฟ เพื่อหลีกเลี่ยงเสียงรบกวนที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่ตั้งใจ
หากมีความจำเป็นต้องรับสาย เช่น สายจากโรงแรม หรือสายจากไกด์หรือหัวหน้าทัวร์ ควร ลงจากขบวนก่อน แล้วค่อยรับสายหรือพูดคุยด้านนอก ซึ่งจะช่วยให้คุณไม่รบกวนคนรอบข้าง และยังเป็นการให้เกียรติวัฒนธรรมการเดินทางของชาวญี่ปุ่นอีกด้วย
3. ไม่เดินกิน ควรยืนทานในโซนที่ร้านจัดไว้ให้
หลายคนอาจเคยเห็นในหนังว่าเดินกินทาโกะยากิในโอซาก้า หรือเดินกินโมจิในย่านวัด แต่ในความจริง การเดินกิน ไม่เป็นที่ยอมรับ เพราะอาจทำอาหารหกเลอะพื้นหรือไม่สะดวกต่อผู้อื่น ร้านค้าในญี่ปุ่นจึงมีพื้นที่ยืนทาน หรือโซนกินมุมร้าน ไว้ชัดเจน ควรยืนทานให้เรียบร้อยก่อนเดินต่อ
ตัวอย่างที่เห็นบ่อย:
- ร้านขายซอฟต์ครีมตามศาลเจ้า
- ร้านของทอดตามถนนย่านฮาราจูกุ
- ร้านโอโคโนมิยากิตามตลาดท้องถิ่น
การปฏิบัติตามกฎนี้จะทำให้คนท้องถิ่นมองว่าคุณเป็นนักท่องเที่ยวที่มีมารยาทดี
4. เข้าแถวอย่างเป็นระเบียบ ห้ามแซงคิว
การเข้าแถว ถือเป็นหนึ่งในวัฒนธรรมที่ชัดเจนและเข้มแข็งที่สุดของคนญี่ปุ่น ไม่ว่าช่วงเวลาไหน คุณจะเห็นผู้คนยืนเข้าแถวอย่างเป็นระเบียบเสมอ ในสถานการณ์ที่หลายประเทศอาจคิดว่าไม่จำเป็นต้องต่อคิวด้วยซ้ำ เช่น
- รอขึ้นลิฟต์
- รอซื้อกาแฟในร้าน
- รอเข้าห้องน้ำ
- รอขึ้นรถไฟ โดยจะยืนตามตำแหน่งประตูที่กำหนดไว้อย่างชัดเจน
สิ่งที่ต้องระวังคือ ห้ามแซงคิวเด็ดขาด เพราะถือว่าเป็นพฤติกรรมที่เสียมารยาทอย่างมากในสายตาคนญี่ปุ่น และอาจทำให้ถูกทักท้วงหรือมองแรงแบบตรง ๆ ได้ทันที
5. หากหาถังขยะไม่เจอ ให้เก็บขยะไว้กับตัวก่อน
นักท่องเที่ยวหลายคนมักประหลาดใจเมื่อมาญี่ปุ่นครั้งแรก เพราะแม้ประเทศจะสะอาดมาก แต่กลับแทบไม่เห็น ถังขยะตั้งอยู่ตามถนน เลย สาเหตุหลักมาจากมาตรการความปลอดภัย และแนวคิดที่ส่งเสริมให้ประชาชนรับผิดชอบขยะของตัวเอง ดังนั้น หากคุณมีขยะเล็ก ๆ น้อย ๆ ติดมือ เช่น กระดาษซับหน้า กล่องขนม หรือใบเสร็จ ควร เก็บใส่กระเป๋าหรือถุงเล็ก ๆ ไว้ก่อน จนกว่าจะพบจุดทิ้งที่เหมาะสม เช่น
- สถานีรถไฟใหญ่
- ร้านสะดวกซื้อ
- โรงแรม หรือจุดบริการต่าง ๆ
นี่คือมารยาทสำคัญที่ต้องปรับตัวเมื่อไปเที่ยวญี่ปุ่น เพราะจำนวนถังขยะในพื้นที่สาธารณะมีน้อยกว่าในหลายประเทศ และการเก็บขยะไว้กับตัวถือเป็นเรื่องปกติของคนญี่ปุ่น
6. ขออนุญาตก่อนถ่ายรูปบุคคล หรือสถานที่ที่มีข้อจำกัด
ประเทศญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับ “ความเป็นส่วนตัว” ของผู้คนอย่างมาก การถ่ายรูปใครโดยไม่ขออนุญาตก่อนถือว่าเป็นเรื่องไม่เหมาะสม และอาจทำให้เจ้าตัวไม่สบายใจได้ โดยเฉพาะในกลุ่มต่อไปนี้ที่ควรระมัดระวังเป็นพิเศษ:
- เด็ก
- ผู้สูงอายุ
- ร้านค้าในย่านท้องถิ่น
- ผู้ที่สวมกิโมโนในพื้นที่ส่วนบุคคล
นอกจากนี้ สถานที่บางแห่งยังมี ข้อจำกัดด้านการถ่ายภาพ ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับความเชื่อ วัฒนธรรม หรือการอนุรักษ์วัตถุภายในพื้นที่ เช่น:
- พิพิธภัณฑ์บางแห่ง
- บริเวณบางจุดในศาลเจ้าและวัด
- ร้านค้าเครื่องรางและของมงคลบางประเภท
หากไม่แน่ใจว่าถ่ายได้หรือไม่ วิธีที่ดีที่สุดคือ สังเกตป้ายบอกข้อห้าม หรือ สอบถามเจ้าหน้าที่ เพื่อหลีกเลี่ยงการละเมิดกฎโดยไม่ตั้งใจ และยังเป็นการให้เกียรติสถานที่และคนท้องถิ่นอีกด้วย
7. ไม่ควรไลฟ์สดหรือถ่ายวิดีโอเสียงดังในร้านค้า
ยุคนี้การถ่ายคลิปหรือทำคอนเทนต์ท่องเที่ยวเป็นเรื่องธรรมดามาก แต่ในญี่ปุ่น การไลฟ์สดหรือถ่ายวิดีโอด้วยเสียงดังในร้านค้า ถือเป็นพฤติกรรมที่ “รบกวนผู้อื่น” อย่างชัดเจน เพราะร้านค้าส่วนมากต้องการให้ลูกค้าได้ใช้เวลาภายในร้านอย่างเงียบสงบและเป็นส่วนตัว หากจำเป็นต้องถ่ายวิดีโอ ควรปฏิบัติแบบนี้เพื่อให้เหมาะสมกับวัฒนธรรมท้องถิ่น:
- ถ่ายแบบเงียบ ๆ
- ถ่ายรวดเร็ว ไม่รบกวนคนอื่น
- หรือสอบถามพนักงานก่อนว่าถ่ายได้หรือไม่
โดยเฉพาะในร้านคาเฟ่ ร้านขนม และร้านขายของฝาก ซึ่งมักมีบรรยากาศสงบและลูกค้าต้องการความเป็นส่วนตัว การปฏิบัติตามมารยาทข้อนี้จะช่วยให้คุณทำคอนเทนต์ได้อย่างสบายใจ และยังช่วยรักษาบรรยากาศดี ๆ ให้กับทุกคนในร้านอีกด้วย
8. หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงหรือก่อความวุ่นวาย เช่น ปีนป่ายหรือขึ้นบนยานพาหนะ
การปีนเสา ปีนกำแพง ขึ้นไปยืนบนยานพาหนะ หรือการทำอะไรที่ดู “เสี่ยงและไม่เหมาะสม” ถือว่าเป็นเรื่องร้ายแรงในญี่ปุ่น
ยกตัวอย่างที่ไม่ควรทำ:
- ปีนขึ้นไปบนรั้วสวนสาธารณะเพื่อถ่ายรูป
- ก้าวขึ้นไปยืนบนเก้าอี้สาธารณะ
- ปีนหินในวัดเพื่อถ่ายรูปแฟนซี
ทั้งหมดถือว่า “ก่อความวุ่นวาย” และผิดกฎหมายบางกรณี
9. การให้ทิปไม่จำเป็น และอาจทำให้พนักงานลำบากใจ
ในญี่ปุ่น ไม่มีวัฒนธรรมการให้ทิป การมอบเงินเพิ่มให้พนักงานอาจทำให้เขารู้สึกลำบากใจได้ เพราะไม่แน่ใจว่าควรรับหรือไม่ และหลายร้านถึงขั้นปฏิเสธทันที เพื่อรักษามาตรฐานการบริการ ร้านอาหารและบริการต่าง ๆ ในญี่ปุ่นมักมี ราคาที่ชัดเจน และคิดค่าบริการผ่านระบบอยู่แล้ว ทำให้การให้ทิป “ไม่จำเป็นเลย” แม้แต่นิดเดียว ดังนั้น นักท่องเที่ยวไม่ต้องกังวลเรื่องทิปเหมือนบางประเทศ การชำระเงินตามราคาที่แจ้งไว้ถือว่าเพียงพอและเหมาะสมที่สุดในวัฒนธรรมญี่ปุ่น
คำแนะนำเพิ่มเติมสำหรับคนที่กำลังวางแผนเที่ยวญี่ปุ่น
✔ เตรียมบัตร IC เช่น Suica หรือ Pasmo : ช่วยลดเวลาต่อคิวซื้อตั๋ว
✔ ศึกษาเส้นทางรถไฟล่วงหน้า : ระบบใหญ่และซับซ้อน แต่ช่วยเดินทางได้เร็วมาก
✔ เคารพเวลา : ญี่ปุ่นให้ความสำคัญกับความตรงต่อเวลา เช่น เวลาเจอกลุ่มทัวร์ เวลาเข้าร้านอาหาร หรือเวลารถไฟออก
สรุปง่าย ๆ มารยาทที่ควรรู้ก่อนเที่ยวญี่ปุ่น
เพียงแค่จำง่าย ๆ 3 คำนี้ สุภาพ – เงียบ – เคารพผู้อื่น แค่ทำตามหลักพื้นฐานนี้ ทุกอย่างก็ราบรื่น ชาวญี่ปุ่นก็จะต้อนรับคุณเหมือนเป็นแขกที่ดีของประเทศ
